Facebook Kurucularının Felsefesi - Facebook (3)
Thiel'in siyasal anlayışı şüpheye yer bırakmayacak kadar açık. Ya felsefesi ne durumda? Thiel'in gelecek hakkındaki fikirlerini anlattığı bir podcast[1] dinledim. Felsefesi, özetle şu: 17. yüzyıldan beri, bazı aydınlanmış düşünürler dünyayı alışageldiği doğaya-bağlı yaşamdan koparmaya, ve burada Thomas Hobbes'un yaşamı "kötü, kaba ve kısa" olarak tanımlayışından bir alıntı yapıyor, ve bizi doğayı fethettiğimiz yeni bir dünyaya sürüklemeye çalışıyorlar. Artık sanal şeyler değerli. Thiel, PayPal'in bu inançla kurulduğunu söylüyor: değeri üretilen gerçek nesnelerde değil insanlararası ilişkilerde bulabiliriz. PayPal hiçbir kısıtlama olmaksızın parayı dünyada dolaştırmanın bir yoluydu. Bloomberg Markets şu şekilde yazmış: "Thiel için, PayPal özgürlüktü: insanların para kontrollerini aşmasını ve paranın dünyada dolaşmasını sağlayacaktı."
Açıkça, Facebook da başka bir über-kapitalist deney: arkadaşlıktan para kazanabilir misiniz? Ulusal sınırların olmadığı topluluklar yaratabilir - ve sonra da onlara Coca-Cola satabilir misiniz? Facebook'un yaratıcılıkla hiç bir ilgisi yok. Hiç bir şey yapmıyor. Zaten bir şekilde var olan ilişkilere aracılık ediyor.
Thiel'in felsefi pîri Stanford Üniversitesi'nden Renè Girard, mimetik arzu denen insan davranışı kuramının bir taraftarı. Girard, insanların koyun gibi olduğunu ve fazla düşünmeksizin birbirlerini taklit edeceğini söylüyor. Thiel'in yarattığı sanal dünyalarla da kuram doğrulanacakmış gibi gözüküyor: arzulanan nesnenin önemi yok, bilinmesi gereken tek şey insanların sürüler halinde hareket etme eğiliminde oldukları. Ve işte mali köpükler.[2] İşte Facebook'un inanılmaz popülerliği. Girard, Thiel'in entellektüel suarelerinin de düzenli müdavimi. Yeri gelmişken, Thiel'in felsefesinde bulamayacağınız şeylerse sanat, güzellik, aşk, zevk ve gerçek.
İnternet Thiel gibi yeni muhafazakarlara çok cazip geliyor çünkü insan ve iş ilişkilerinde bir çeşit özgürlük, can sıkıcı ulusal yasalardan, sınırlardan ve benzeri şeylerden kurtuluş vaadediyor. Bir serbest ticaret ve bırakınız yapsınlar, bırakınız etsinler genişlemesi. Thiel, offshore vergi cennetlerine de taraftar, ve dünya servetinin %40'ının Vanuatu, Cayman Adaları, Monako ve Barbados gibi yerlerde yattığını iddia ediyor. Sanırım Thiel'in, tıpkı Rupert Murdoch gibi vergiye de karşı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Dijital kültürün sağladığı küreselleşmeden de hoşnut zira bankacılık overlordlarına[3] saldırılmasını güçleştiriyor: "Banka eğer Vanuatu'daysa onu ele geçirmek için işçi devrimi yapamazsınız, değil mi," diyor.
Thiel'in dediği gibi hayat kötü, kaba ve kısaysa, o da bunu gelecekte uzatmak isteyecektir, ve bu amaçla hayatı uzatma teknolojilerini araştıran bir şirkete yatırım yapmasından daha doğal ne olabilir? Cambridge'de yerleşik, ölümsüzlüğe giden anahtarın ardından koşturan Aubrey de Grey isimli bir gerontolojiste 3.5 milyon sterlin bağışlamıştır. Thiel aynı zamanda Singularity Institute for Artificial Intelligence denen bir şeyin de (yapay zeka için tekillik enstitüsü) danışmanlar kurulundadır. Enstitünün fantastik sitesinde "Tekillik insanınkinden daha üstün bir zekanın teknolojik olarak yaratılmasıdır. Bu yönde çaba sarfeden ... bir kaç teknoloji var ... Yapay Zeka ... beyinle bilgisayar arasında doğrudan arayüzler ... kalıtım mühendisliği ... yeterli gelişme düzeyine ulaşılabilirse insanınkinden daha üstün zekanın yaratılmasına olanak sağlayacak farklı teknolojiler," benzeri ifadeler var.
Dolayısıyla kendi ifadesine göre Thiel "doğa" dediği gerçek dünyayı yok edip, yerine sanalını kurmak istiyor, ve Facebook'un yükselişini de bu bağlamda değerlendirmeliyiz. Facebok küresel yönlendirmede bilinçli bir deneydir, ve Thiel de erişmesi zor tekno-ütopik fantazilere düşkünlüğüyle yeni muhafazakar panteondaki parlak genç şey. Daha da zengin olmasına yardımcı olmak istediğim birisi değil.
[1] Podcast: Ipod için yapılan kısa filmlere verilen ad.
[2] İnternet şirketleri için sabun köpüğü benzetmesi yapılması yaygındır.
[3] Overlord: İnternet camiasında sık kullanılan bir deyim. Nitsche'nin über-insanı gibi bu da lordun über'i.
Açıkça, Facebook da başka bir über-kapitalist deney: arkadaşlıktan para kazanabilir misiniz? Ulusal sınırların olmadığı topluluklar yaratabilir - ve sonra da onlara Coca-Cola satabilir misiniz? Facebook'un yaratıcılıkla hiç bir ilgisi yok. Hiç bir şey yapmıyor. Zaten bir şekilde var olan ilişkilere aracılık ediyor.
Thiel'in felsefi pîri Stanford Üniversitesi'nden Renè Girard, mimetik arzu denen insan davranışı kuramının bir taraftarı. Girard, insanların koyun gibi olduğunu ve fazla düşünmeksizin birbirlerini taklit edeceğini söylüyor. Thiel'in yarattığı sanal dünyalarla da kuram doğrulanacakmış gibi gözüküyor: arzulanan nesnenin önemi yok, bilinmesi gereken tek şey insanların sürüler halinde hareket etme eğiliminde oldukları. Ve işte mali köpükler.[2] İşte Facebook'un inanılmaz popülerliği. Girard, Thiel'in entellektüel suarelerinin de düzenli müdavimi. Yeri gelmişken, Thiel'in felsefesinde bulamayacağınız şeylerse sanat, güzellik, aşk, zevk ve gerçek.
İnternet Thiel gibi yeni muhafazakarlara çok cazip geliyor çünkü insan ve iş ilişkilerinde bir çeşit özgürlük, can sıkıcı ulusal yasalardan, sınırlardan ve benzeri şeylerden kurtuluş vaadediyor. Bir serbest ticaret ve bırakınız yapsınlar, bırakınız etsinler genişlemesi. Thiel, offshore vergi cennetlerine de taraftar, ve dünya servetinin %40'ının Vanuatu, Cayman Adaları, Monako ve Barbados gibi yerlerde yattığını iddia ediyor. Sanırım Thiel'in, tıpkı Rupert Murdoch gibi vergiye de karşı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Dijital kültürün sağladığı küreselleşmeden de hoşnut zira bankacılık overlordlarına[3] saldırılmasını güçleştiriyor: "Banka eğer Vanuatu'daysa onu ele geçirmek için işçi devrimi yapamazsınız, değil mi," diyor.
Thiel'in dediği gibi hayat kötü, kaba ve kısaysa, o da bunu gelecekte uzatmak isteyecektir, ve bu amaçla hayatı uzatma teknolojilerini araştıran bir şirkete yatırım yapmasından daha doğal ne olabilir? Cambridge'de yerleşik, ölümsüzlüğe giden anahtarın ardından koşturan Aubrey de Grey isimli bir gerontolojiste 3.5 milyon sterlin bağışlamıştır. Thiel aynı zamanda Singularity Institute for Artificial Intelligence denen bir şeyin de (yapay zeka için tekillik enstitüsü) danışmanlar kurulundadır. Enstitünün fantastik sitesinde "Tekillik insanınkinden daha üstün bir zekanın teknolojik olarak yaratılmasıdır. Bu yönde çaba sarfeden ... bir kaç teknoloji var ... Yapay Zeka ... beyinle bilgisayar arasında doğrudan arayüzler ... kalıtım mühendisliği ... yeterli gelişme düzeyine ulaşılabilirse insanınkinden daha üstün zekanın yaratılmasına olanak sağlayacak farklı teknolojiler," benzeri ifadeler var.
Dolayısıyla kendi ifadesine göre Thiel "doğa" dediği gerçek dünyayı yok edip, yerine sanalını kurmak istiyor, ve Facebook'un yükselişini de bu bağlamda değerlendirmeliyiz. Facebok küresel yönlendirmede bilinçli bir deneydir, ve Thiel de erişmesi zor tekno-ütopik fantazilere düşkünlüğüyle yeni muhafazakar panteondaki parlak genç şey. Daha da zengin olmasına yardımcı olmak istediğim birisi değil.
[1] Podcast: Ipod için yapılan kısa filmlere verilen ad.
[2] İnternet şirketleri için sabun köpüğü benzetmesi yapılması yaygındır.
[3] Overlord: İnternet camiasında sık kullanılan bir deyim. Nitsche'nin über-insanı gibi bu da lordun über'i.
Yorumlar
Yorum Gönder